وب‌ تخصصی شهرستان خمینی شهر (سده) - سدژ

با دیدن تو ای یار، از درد و غم گسستم

                               رفتی و من دوباره، در ماتمت نشستم

با یاد لحظه هایت، در گوشه ای ز حسرت

                         پیوسته با تو هستم، بی باده مست مستم

معصومه سادات چاوشی

مردمان دیار قهرمان پرور سده هزاران سال است که به تولید انواعی از بهترین محصولات کشاورزی می پردازند. برخی از میوه های این شهرستان جزو بهترین و با کیفیت ترین میوه های موجود ایران است.

از جمله این میوه ها می توان به گونجونی و سیبری اشاره کرد.

گونجونی میوه فوق العاده خوش مزه ای است که مادر شاه میوه یا همان گلابی به حساب می آید. شاه میوه خود انواعی دارد که مطمئن هستم هیچ فردی به جز یک سده ای نمی تواند آن ها را از هم تشخیص دهد و یا حتی نام ببرد. این گونه ها به شرح زیر می باشد

  سیب نیز انواعی دارد. چند نوع آن به شرح زیر است:

هلو نیز چنین است:

بنابراین اگر سده ای نیستید در اولین مراجعه به این شهرستان سراغ گونجونی را بگیرید چرا که هرکس این میوه را نخورد نصف لذت میوه خوردن را از دست داده است!

البت اصفهانی های محترم که به حرف ما گوش نمی کنند و به سده آمدنشان نه از برای میوه که یا برای خرید خانه است یا گرفتن نذری های دو ماه عزا (دو ماه غذا)!

کلماتی وجود دارند که اکنون کاربرد بسیار کمی در سده دارند اما جزو کلمات قدیمی این دیار هستند و به خودی خود غنای فرهنگی این شهر را هویدا می کنند.

تعدادی از این کلمات به شرح زیرند:

در قسمت های بعد با کلمات بیشتری آشنا خواهیم شد.

شما هم می توانید ما را یاری دهید.

همشهری سلام

می خواهیم  کمی جزئی تر درباره محله های شهرمان صحبت کنیم.

از محله ورنوسفادران شروع می کنیم.

گفته می شود که نام این محله ترکیبی از ورنوس+فادران است ومعنای آن این است که اجداد مردم این محله از شهر ورنوس ایتالیا می باشند.

البت هنوز مدرکی دال بر این موضوع پیدا نکرده ام  اما شواهد این امر را تایید می کند.

به عنوان مثال شغل و حرفه اصلی و پر درآمد ترین کار مردم این محله امور مربوط به "سنگ" می باشد که در این امر در کل ایران زبانزد خاص و عام هستند، حال این را مقایسه کنید با صنعت سنگ ایتالیا که در جهان بی همتاست.

درآمد این سنگبری ها شکر خدا چنان خوب است که شهرهای اطراف (از جمله اصفهان) بر سر اخذ مالیات آن دعوا می کنند.

(قابل توجه کسانی که نمک سده را می خورند و نمکدان می شکنند.)

صداقت در گفتار و رک بودن از مهمترین ویژگی های مردم این دیار است.

این مردمان علاوه بر تکلم به زبان فارسی به زبان شیرین "ولاتی" هم صحبت می نمایند.

این زبان تقریبا یک زبان بین المللی می باشد که به مرور زمان با فارسی ترکیب شده است.

البت به علت کم توجهی اهالی علم و فرهنگ به این زبان تاریخی، ولاتی کم کم رنگ فراموشی به خود گرفته است به طوری که اکنون همه افراد این محله دیگر نمی توانند به این زبان تکلم کنند.

جای آن است که فرهنگ دوستان این دیار دستی بالا بزنند و مقدمات تالیف کتاب دستور زبان ولاتی را فراهم نمایند.

خود محله ورنوسفادران از زیر محله های متعددی تشکیل شده که پرداختن به آن را به متخصصان امر واگذار می کنیم.

از همشهریان ورنوسفادرانی دعوت می نماییم یک تاریخچه مستند از محله خود برایمان ارسال کنند تا همگان بیشتر با مردمان خونگرم این دیار آشنا شوند.

موقعيت جغرافيايي

شهرستان خميني شهر بامساحت 175/5كيلومترمربع وارتفاع 1595 متردرمركزاستان اصفهان درشمال غربي اصفهان درفاصله12كيلومتري شهراصفهان واقع شده است ازدوبخش كوهستاني (درشمال)ومنطقه دشت(درجنوب)تشكيل شده است .ازنظر زمين شناسي بيشتر رسوبات دوران دوم از دوره كرتاسه درشهرستان گسترش دارد وبيشتر تركيبات منطقه تركيبات اهني و ماسه سنگ است . تحت تاثير موقعيت جغرافيا يي ونفوذ توده هاي غربي وزاينده رود داراي اب وهواي خشك با تابستانهاي گرم و زمستانهاي نيمه سرد مي باشد به طوري كه حداكثر دما درتيرماه 40 درجه سانتي گراد وحداقل دما در دي ماه 11- درجه سانتيي گراد بوده است. بطور متوسط در هرروز 500 كالري حرارت تابش خورشيد را دريافت مي نمايد (هرسانتي متر مربع ) متوسط بارندگي ساليانه شهرستان حدود 119 ميليمتر است كه بيشترين ميزان بارندگي در زمستان وبهار مي بارد . در زمستان و بهار تقريبا بصورت منظم داراي وزش باد بويژه در طول روز است و بطور متوسط بين 6/5 تا 12 كيلومتر برساعت وزش باد دارد .جهت وزش باد غالبا از جنوب غربي وغرب به سمت شمال شرقي وشرق شهرستان مي باشد . به طور كلي خاكهاي شهرستان از بافت سنگين - داراي نفوذ كم تشكيل شده اند كه مناطق شمالي بعلت كوهستاني بودن ووجود سنگرييزه ها ازبافت درشت و قلوه سنگ برخوردار و در مناطق جنوبي ونزديك زاينده رود داراي رسوبات ريزبافت ولايه هاي شن تشكيل شده اند.وكلا خاكهاي شهرستان از نوع قهوه اي بياباني مي باشد .جهت ابهاي سطحي شهرستان از شمال و شمال غربي و جنوب و جنوب غربي است و حدود 123 ميليون متر مكعب اب زيرزميني برداشت مي گردد.پوشش گياهي شهرستان نيز بسيار محدود است .باتوجه به شرايط طبيعي فوق بطور كلي شهرستان خميني شهر از نظر افزايش جمعيت با محدوديتهايي روبرو است :

شهرستان خميني شهر كنوني در ادوار گذشته بخشي از بلوك ماربين از توابع اصفهان محسوب مي شده كه اين قسمتها داراي اب كافي وخاك حاصلخيز بوده است .درابتدا شامل سه روستا يا سه ده به نامهاي پريشان يا فروشان يا پروشان _ خوزان يا خيزان _ ورنوسفادران يا بن اصفهان بوده .

بهمين علت به سده شهرت يافت .هر يك از روستاهاي تشكيل دهنده سده خود بعلت خاصي نام گرفته است پريشان در كتاب نصف جهان في تعريف الاصفهان از محمد مهدي بن محمدرضا الاصفهاني ذكر شده كه :فريشان رامعرف پريشان وپريشان خود مخفف پريوشان است كه از نام زني به اسم پريوش كه در زمان قديم بناي اين قريه رانهاده و به نامش منسوب گشته است.

وخوزان ازواژه خوزوان كه نشانه كثرت وجمع مي باشد درست شده است و خوز در سنگ نوشته هاي شاهنشاهان هخامنشي بصورت xuvata(uvaja)و به قوم عيلاميان وسرزمين انها گفته مي شد كه در منطقه كوهستاني از بين النهرين تا فلات ايران گسترده شده است .ضمنا در محله خوزان واقع در شهرستان كهندژ قرار دارد كه در وصف ان چنين امده است :در محله خوزان واقع در همايونشهر قلعه دفاعي مهمي به نام كهندژمجودداشته كه خرابه هاي ان در محله مزبور موجود است يكي از نويسندگان عقيده دارد كه كهندژ پايتخت سلاطين كياني وساساني بوده است ورنوسفادران يا بن اصفهان نيز به دوران ملكشاه سلجوقي باز ميگردد

یکی از این منظره ها چشمه لادر می باشد.

چشمه لادر به مجموعه ای از چشمه ها گفته می شود که در دل کوههای مشرف بر کمر بندی غرب سده واقع گردیده اند. این چشمه ها با وجود اینکه دارای آب فراوان نمی باشند صحنه های جالبی را بوجود آورده اند به طوری که هر ساله تعداد زیادی گردشگر را از سرتاسر ایران جذب خود می کنند.

 از جمله ویژگی های دیگر این منطقه دارا بودن حیات وحش منحصر به فرد می باشد. گونه های متفاوتی از پرندگان و خزندگان همچنین بز کوهی از جمله این موارد می باشد.

شهرداری سده اخیرا دست به اقدامات جالبی زده است که باعث شده گردشگران بیشتری از این منطقه بازدید کنند و ضمنا از امکانات بهتری برخوردار باشند.

اما امید می رود این اقدامات به اینجا ختم نشود و بیش از پیش به این منطقه بها داده شود.