وب‌ تخصصی شهرستان خمینی شهر (سده) - سدژ

از شوم دیشب تا صُحبی اَمروز همچی یه کَله اومد که گفتیم بایس اُورُسیّا را وَرکشیم و طاقا را پارو کونیم .

اما کارا خدا  یه پسا آفتاب زد و برفا آب شد. بازم خدا را شکر ؛ ما که برف بازیامونا کردیم .

شالاّ صُبا ؛ پس صُبام  اقذه بیاد تا اَمسال فراوونی و نَعمت  باغ و صَحرا  را وَردارد.

ایشالّا          

 برای دیدن سایر عکس ها به ادامه مطلب بروید

 

  اگه خدا نوزادی بهتون داده و از آرام کردن اون عاجزید پیشنهاد میکنم این لالایی راكه مادرانتان خيلي براتون خواندند براش بخوانید .بالاخره يااون آروم ميشه يا خودتون خوابتون ميبره

 

لالا لالا گله پونه                           گدا اومد در خونه

نونش دادم خوشش اومد           خودش رفت و سگش اومد

آبش دادم بدش اومد

لالا لالا گل لاله                      درخته سيب يكساله

لالا لالا گل مريم                    تويي تنهاترين همدم

لالا لالا گلم باشي               بموني همدمم باشي

لالا لالا عزيز من                    لالا لالا تميز من

لالا لالا لالا بچه قناري

نكن نی نی من تو  بي قراري

 

گويش ولاتي يا بوروبشه اي,بازمانده اصل و يا دگرگون و ساينده شده گويش هاي باستاني و ميانه مي باشد.اين گويش براي دريافت و پژوهش زبان هاي كهن و سنسكريت,داراي اهميت شايان است.گروهي از نويسندگان
اسلامي زبان و نام پهلوي را منسوب به پهله دانسته اند كه آن نام پنج شهرستان آذربايجان,همدان,ماه نهاوند,ري و پهله بوده و نيز گفته اند كه پهلوي زباني بوده كه شاهان ساساني در مجالس خود بدان سخن مي گفته اند.به اين ترتيب پهله نيمه غربي ايران را در بر مي گيرد.در حال حاضر در سده بزرگاني مثل مرشد عباس گزي,واعظ شهير مرحوم حجه الاسلام صهري,احمد رضا غفور زاده,مهندس سعيد بيابانكي,اصغر حاج حيدري,آثاري با لهجه ورنوسفادراني,گويشي كه از زبان پهلوي (فارسي باستان) منشعب شده و در تمام زبان هاي زنده دنيا ريشه دارد و حتي در بعضي از شهرهاي ديگر  هم با آن تكلم مي كنند,سروده اند.گويش ولاتي جزو گويش هاي مركزي ايران محسوب مي شود.اين گويش با گويش خورزوقي,كوهپايه اي,جرقويه اي,شباهت بيشتري داشته و در دسته زبان هاي ايراني جنوبي و جنوب غربي قرار دارد.اين گويش دقيقا همانند گويش يهوديان اصفهان است كه در محله جوباره اصفهان ساكنند.از طرف ديگر گويش هاي گزي,كفراني,ورزنه اي نيز قرابت هاي بسيار نزديكي با گويش اهالي محله باولگان سده دارند,هرچند تفاوت هاي آوايي در كلمات و تصريف افعال در گويش هاي مذكور با گويش ولاتي در آن محسوس است.شباهت كامل گويش ولاتي با كليمي اين نظريه را مطرح مي كند كه احتمالا از يهوديه به سمت باولگان در قديم صورت گرفته است.شباهت بسيار زياد گويش ولاتي با اهالي گركويه نيز قابل تامل مي باشد.گويش ولاتي همچون گويش گركويه داراي ساختاري همانند فارسي است.

مثل MOON>>>من-TO>>>تو-OON>>>او-AMA>>>ما-SEMA>>>شما-OONA>>>ايشان.
در پايان به تعدادي از واژگان اين گويش به عنوان نمونه اشاره مي كنيم:
ONGORسنگ-MEREشوهر-TUREشغال-KOJIدكمه-ARUNآسيابان-PEREپريروز-MELIگربه-KUWEسگ-KIYEخانه-DUNDEزنبور-ZARزنبور قرمز-JENزن(ژن)-LOوردنه-BENEدرخت-XASTEسرد-BERAبرادر-PUWOپدر-MAمادر-OZUNزبان-TELدل-DEMصورت-AUNدهان-ALOWLATبرادر زن

در این قسمت تعدادی از لغات سده را معرفی می کنم در صورت استقبال شما ضرب المثل های سده را نیز برای شما می نویسم.

 

لغات سده ای	معنا
خار کردن	شانه زدن
کوری کردن	کم کردن
کز کردن	یک گوشه نشستن
لجن مال	خراب کردن
کنس	خسیس
پیش کردن	بستن به گونه ای که در کامل بسته نباشد
پنداری	گمان کردن
واگو	نگران کردن
تمون	شلوار
همچیکو	وقتی که
ناغافل	یکدفعه
دولاب	کمد دیواری
اون محلیه	آن موقع
نوا	ادا
دلنگون	آویزان
جخ	تازه
کمیزه	خربزه نرسیده
آتیش دلاله	دم جنبانک
نازن	لوس

 

خب عزیزان میخوام  واستون بگم که توی سده اقوام همیدیگر را چطوری صدا میکنند.

بسوره	پدر زن
خارسو	مادر زن
دایزه	خاله
آلولت	برادر زن
آواجی	خواهر
هم ریش	باجناق
یاد	جاری

خب عزیزان طبق در خواست چند تا از عزیزان که بازم از این 

کلمات محلی را درخواست کرده بودند این پست را گذاشتم

کلمه	معنی
ربی	جهت
کوکوری	اوج آسمان
حل ندار	بیمار
توتک	مرغ کوچک
ایندشتی	زیر انداز
کَرت	دفعه
شولات	غوغا کردن
قرق وشوم	آشفته
کالاشی	ته دیگ

جوانان خمینی شهری همه از با این الفاظ آشنا هستند فقط برای یادآوری و همچنین سایر هموطنان نام میبریم

 

لغت به سدهی	معنای کلی
کت کنه	جوجه تیغی
مارمالی	مارمولک
قلاق	کلاغ
قلاق جاره	کلاغ زنگی
فاشه	شاهین
موسوره	موش کور
زار	زنبور وحشی
قور وقوری	سار

:سار

لغت به سدهی	معنای کلمه
تنباته	گوجه فرنگی
آلوچه	گوجه سبز
بکوریچی	استخوان نازک
یانه	آون بزرگ
پُری	خیلی - زیاد
هزاری	خیلی
دشخار	سخت
جعده	راه
یه پسا	ممکن است
پسین	عصر
خوندل	نگران
محکمه	دادگاه
تیسوندن	تفت دادن
کر و وج	تولید مثل
دایزه	خاله

در ادامه معرفی لغات جالب وشیرین سده ای امروز پانزده کلمه جدید را براتون مینویسم که اگه اومدید شهر ما بتونین اگه خواستید به زبان محلی هم صحبت کنید.

              

  

کلماتی وجود دارند که اکنون کاربرد بسیار کمی در سده دارند اما جزو کلمات قدیمی این دیار هستند و به خودی خود غنای فرهنگی این شهر را هویدا می کنند.

تعدادی از این کلمات به شرح زیرند:

 

در قسمت های بعد با کلمات بیشتری آشنا خواهیم شد.

شما هم می توانید ما را یاری دهید.